Kompas – jak działa?
Każdy przyrząd składa się m.in. z igły magnetycznej i zawiera tarczę kompasu. Niektóre kompasy posiadają płyn, który stabilizuje igłę, eliminuje zjawisko jej drgania i wpływa na szybkość ustawienia igły. Istotna jest także obudowa kompasu, linia kierunku oraz (w niektórych modelach) elementy fluorescencyjne. Dodatkowe akcesoria umożliwiające korzystanie z narzędzia również po zmroku i w słabych warunkach oświetleniowych, zwiększają bezpieczeństwo i funkcjonalność kompasu.
Do czego służy ten przyrząd? Kompas magnetyczny wykorzystujemy do precyzyjnego określania kierunku, w którym płyniemy. Umożliwia wyznaczenie azymutu i określenie kursu. Może sprawdzić się także do odnajdywania w terenie i rozpoznawania trasy na różnych punktach orientacyjnych. Wskazuje na kierunek północny i pozwala się odnaleźć podczas rejsu.
Jak działa kompas? Wykorzystując magnetyczne właściwości ziemi, ustawia igłę wzdłuż jej pola magnetycznego. Dzięki temu, że igła jest zamontowana na osi obrotowej i namagnesowana, reaguje na pole. Jeden jej koniec ustawia się w kierunku północnym, natomiast drugi w południowym. Po ustawieniu się igły, użytkownik może odczytać kierunki (północ, południe, wschód, zachód) oraz określić azymut, czyli różnicę pomiędzy kierunkiem odniesienia, a tym, w którym chce się udać.
Żeby dać sobie szansę na precyzyjną nawigację, należy uwzględnić to, że północ magnetyczna nie zawsze równa się północy geograficznej. Deklinacja magnetyczna to właśnie kąt pomiędzy północą geograficzną a magnetyczną. Wartość deklinacji jest zależna od położenia na ziemi i zmienia się wraz z upływem czasu. Południowy biegun magnetyczny znajduje się na północy bieguna geograficznego i na odwrót.
Za pomocą kompasu można sprawnie nawigować w terenie i na wodzie, jednak trzeba umieć z niego korzystać. Nie jest to szczególnie trudne, ale wymaga przećwiczenia. Kompas zawsze musi być ułożony równolegle do ziemi (w poziomie), żeby igła magnetyczna mogła się swobodnie obracać. Igła powinna być w jednej linii w stosunku do kierunkowskazu lub kątomierza.
Rodzaje kompasów – jaki rodzaj kompasu wybrać?
Na rynku znajdziemy wiele rodzajów kompasów. Wśród nich wymienić można:
- kompas wojskowy – posiada dodatkowe udogodnienia w postaci elementów, umożliwiających pracę w nocy. Ma wzmocnioną konstrukcję, a czasami posiada też np. lusterko;
- standardowy kompas żeglarski – czyli taki, który ma zwiększoną odporność na wodę oraz jest odporny na wstrząsy. Dostosowania do wykorzystania na wodzie sprawiają, że pozwala na precyzyjną nawigację na morzu;
- kompas turystyczny – nieskomplikowany i lekki, idealny na rodzinne wycieczki. Może mieć formę kompasu kieszonkowego. Żeby jednak był możliwy do wykorzystania na wodzie, powinien być do tego odpowiednio przystosowany.
Oprócz tego kompasy można dzielić z uwagi na sposób działania. Wśród nich wymieniamy:
- kompas słoneczny – wykorzystuje słońce do wyznaczania kierunków świata;
- kompas płytkowy – ma przezroczystą obudowę, dzięki czemu umożliwia wygodne wykorzystywanie z mapami;
- kompas cyfrowy – wyświetla informacje na praktycznym panelu i może współpracować z nawigacją GPS;
- kompas magnetyczny – czyli ten najczęściej i najchętniej wybierany. Jest niezawodny i działa w każdych warunkach, również na wodzie.
Jaki wybrać kompas żeglarski?
To, że kompas przydaje się podczas pływania, jest oczywiste, jednak jaki kompas wybrać? Podstawowym czynnikiem, który należy brać pod uwagę podczas jego zakupu, jest to, w jakich warunkach będziemy z niego korzystać. Igła kompasu musi być lekka, a kompas może być wyposażony w dodatkowe przyrządy celownicze. Płyn, pozwalający zniwelować drgania igły może być miłym dodatkiem. Nie jest wymagany dla dokładnej nawigacji, ale wspomaga sprawne działanie kompasu.
Obudowa narzędzia może być wykonana z odpornego tworzywa sztucznego. Na wodzie istotne jest bowiem to, by była odporna na korozję. Zazwyczaj do wyboru są jej różne kolory. Oprócz tego kompas może mieć:
- różne średnice tarczy – te większe umożliwiają łatwiejsze odczyty, ponieważ środek tarczy i podziałki UTM są lepiej widoczne;
- koniec igły zaznaczony kolorem czerwonym – który ułatwia jej dostrzeżenie; do wyboru są również jej różne wymiary: szeroka igła sprawia, że kompas szybciej reaguje na zmiany;
- zaznaczone kierunki świata – przy pomocy oznaczeń literowych, strzałki kierunkowej czy podziałki kątowej, pozwalającej na wyznaczenie azymutu;
- ekran przeciwodblaskowy – który zapobiega blaskom i umożliwia dokonywanie odczytów w różnych warunkach oświetleniowych;
- wbudowany kompensator – czyli system, który sprawia, że kompas nie jest podatny na lokalne zakłócenia pola magnetycznego;
- oświetlenie – które pozwala korzystać z kompasu w słabym świetle.
Najlepszym wyborem zawsze jest tradycyjny kompas magnetyczny ze względu na to, że nie wymaga zasilania i jest sprawdzoną opcją. Warto zwrócić uwagę na wszystkie dodatkowe funkcje, oferowane przez producenta.
Na co zwracać uwagę, wybierając kompas żeglarski?
Wybierając prosty kompas, można liczyć na to, że umożliwi podstawy nawigacji, jednak nie będzie niezwykle precyzyjny. Ten będzie montowany do elementów jednostki pływającej i świetnie sprawdzi się na wycieczkach rekreacyjnych. Dla uzyskania większej precyzji rekomendujemy wybór modeli montowanych na wspornikach, w których obecna jest przedziałka milimetrowa w różnych skalach. Jeszcze większą stabilność zapewni wybór kompasu z wbudowanym gimbalem.
Dlaczego należy zaopatrzyć się w kompas żeglarski?
Kompasy żeglarskie są najważniejszym elementem wyposażenia większości jachtów i innych jednostek pływających. Sprawdzają się wówczas, gdy inne rodzaje nawigacji np. GPS, zawodzą. Nie potrzebują do działania baterii, akumulatorów, ani zasilania. Umożliwiają ustalenie odpowiedniego kierunku czy odnalezienie się na wodzie. Najbardziej zaawansowane modele mogą pozwolić nawet na określenie głębokości, na jakiej pływa łódź. Kompasy żeglarskie są odporne na wodę i wilgoć, a także oferują szeroki zakres temperatur, w jakich mogą być użytkowane.
Kompas cyfrowy czy magnetyczny?
Chociaż kompasy cyfrowe urzekają coraz większą liczbę osób swoim atrakcyjnym wyglądem czy dodatkowymi funkcjami, my rekomendujemy wybór sprawdzonej opcji, jaką są kompasy magnetyczne. Te są odporne na uderzenia, uszkodzenia i wodę, co sprawia, że poradzą sobie w najtrudniejszych warunkach. W przypadku modeli cyfrowych zakłócenia mogą wywołać zmienne warunki pogodowe, natomiast w odniesieniu do magnetycznych – zakłócenia pola magnetycznego. Warianty magnetyczne są poręczne, niedrogie i całkowicie niezależne od pogody. Oczywiście warto na pokładzie mieć także inne przyrządy do nawigacji czy urządzenie, wyposażone w moduł GPS.
FAQ:
- Jak działa kompas?
Kompas działa dzięki przyciąganiu magnetycznemu. Igła kompasu ustawia się wzdłuż pola magnetycznego i umożliwia precyzyjną nawigację na wodzie. Żeby jednak sprawnie nawigować, trzeba brać pod uwagę także tzw. deklinację magnetyczną.
- Jakie są rodzaje kompasów żeglarskich?
Do wyboru są standardowe kompasy żeglarskie, modele turystyczne i wojskowe. Kompasy można podzielić także na słoneczne, cyfrowe, magnetyczne, płytkowe.
- Na co zwracać uwagę, wybierając kompas żeglarski?
Wybierając kompas żeglarski, warto zwrócić uwagę na to, czy jest odporny na korozję. Powinien być wykonany z trwałych materiałów i przystosowany do wykorzystania na wodzie. Może mieć dodatkowe udogodnienia w postaci antyodblaskowego ekranu, oświetlenia czy kompensatora.